Het leven stopt niet bij de deur van het kantoor

Werk en privé lopen altijd door elkaar

Volgens RIVM en TNO schrijft circa een op de vijf verzuimende werknemers de klachten aan het werk toe. Bij de overige gevallen speelt een mix van medische en privéfactoren mee. Mantelzorg, slapeloosheid, relatieproblemen, geldstress, rouw. Het leven stopt niet bij de deur van het kantoor.

Werk beïnvloedt privé. Privé beïnvloedt werk. Mensen zijn één mens, niet twee versies van zichzelf.

Wat ik zie in de spreekkamer

Het overgrote deel van de klachten waarvoor mensen bij mij komen, gaat over werk, privé, relaties of zelfzorg. Ik zeg weleens: negentig procent van wat ik zie gaat over mensen die vastlopen in  hun eigen systeem. Niet over mensen die ziek zijn.

Klachten lijken soms alleen werkgerelateerd, maar komen vaak voort uit het leven buiten het werk. Mensen houden dat verborgen uit schaamte of loyaliteit. Ze willen niet zwak overkomen, niet beoordeeld worden. Wanneer het wél uitgesproken mag worden, ontstaat vaak direct lucht.

Eén vrouw, vijftig jaar

Ik herinner me nog goed het verhaal van een Surinaamse vrouw, net vijftig, met een verantwoordelijke baan. Haar moeder overleed en ze werd verzwolgen door verdriet. Ze kon niet meer werken. Op papier leek het werkstress, maar het was rouw, eenzaamheid, een heel familiesysteem dat op zijn kop stond.

In het begin wilde ze geen hulp. Ze zei: je begrijpt niet hoe verdrietig ik ben. Laat mij met mijn verdriet. Maar toen ze toch in gesprek ging, viel het kwartje. Ze leerde dat totaal overrompelend verdriet kan samengaan met wie ze is. Dat rouw behapbaar kan worden, ook al verandert de situatie zelf niet.

Dat is wat ik zo mooi vind aan dit werk. Dat mensen die totaal in het verzet zitten, door een ander perspectief weer ruimte vinden.

Waarom organisaties hier moeite mee hebben

Leidinggevenden twijfelen: mag ik dit vragen? HR worstelt met verantwoordelijkheid en grenzen. Medewerkers zijn bang om beoordeeld te worden op wat er thuis speelt.

En dus blijft privé vaak onzichtbaar tot het te laat is. Terwijl leidinggevenden wél mogen zeggen: ik zie dat het niet lekker gaat. Zouden we met je mee kunnen denken hoe dat weer beter kan worden?

Je hoeft niet ín het privéleven te duiken. Maar je mag wel de ruimte bieden om het te benoemen.

Hoe je het wél gezond bespreekbaar maakt

Het begint met de juiste vragen. Niet: wat is er aan de hand? Maar: hoe gaat het écht met je energie? Wat heb jij nodig om dit vol te houden?

Focus op draagkracht, niet op schuld of oorzaak. Normaliseer dat dit veel mensen overkomt. We hebben allemaal uitdagingen, elke dag weer. De ene heeft soms wat meer te verduren dan de ander.

En besef: werk kan ook helpen. Het geeft structuur, verbinding, afleiding. Je hoort ergens bij. Als je zo naar werk kijkt, is het niet de vijand, maar een deel van het herstel.

Wat je morgen al kunt doen

Plan korte, informele check-ins. Benoem gedragsveranderingen mild, zonder oordeel. Creëer ruimte voor herstelmomenten. En kijk naar patronen op teamniveau in plaats van losse gevallen.

Het gesprek over gezondheid hoeft niet alleen te gaan over gebroken benen of griepjes. Het mag ook gaan over de uitdagingen die we allemaal hebben. Als je dat gewoon maakt in je organisatie, hoeven mensen niet te wachten tot ze omvallen.

De vraag die ertoe doet

Welke privéthema’s blijven in jouw organisatie nog onder tafel, en wat zou er gebeuren als één iemand ze wél hardop mag noemen? Wil je weten hoe je dit gesprek in jouw organisatie bespreekbaar maakt? We denken graag met je mee.

Marieke Bon is arts bedrijfsgeneeskunde bij Van Altena & De Jongh. Zij was twintig jaar huisarts en maakte de overstap naar de bedrijfsgeneeskunde vanuit de overtuiging dat gezondheid meer is dan de afwezigheid van ziekte.